Województwo podlaskie położone jest w północno-wschodniej części Polski.
Sąsiaduje z trzema województwami: warmińsko-mazurskim, mazowieckim i na krótkim odcinku z lubelskim. Na północnym-wschodzie graniczy z Litwą, a na wschodzie z Białorusią. Podlaskie stanowi wewnętrzną (z Litwą) i zewnętrzną (z Białorusią) granicę Unii Europejskiej.
Obszar – 20 180 km².
Ludność (stan w dniu 30 września 2008 r.) – 1191861
Liczba gmin – 118 – w tym 3 miasta na prawach powiatu – powiaty grodzkie miasto Białystok, miasto Łomża, miasto Suwałki).
Liczba powiatów – 17 – w tym 3 powiaty grodzkie (miasta na prawach powiatu – miasto Białystok, miasto Łomża, miasto Suwałki) i 14 powiatów ziemskich.
W regionie jest 11 przejść granicznych: na granicy z Litwą – Budzisko (drogowe), Ogrodniki (drogowe), Trakiszki (kolejowe); na granicy z Białorusią – Białowieża (drogowe – osobowe), Bobrowniki (drogowe), Czeremcha (kolejowe), Kuźnica Białostocka (drogowe i kolejowe), Połowce (drogowe), Płaska (Rudawka – rzeczne, osobowe), Siemianówka (kolejowe – ruch towarowy).
Stolica – Białystok. Rozwój miasta nastąpił w połowie XVIII wieku za czasów hetmana wielkiego koronnego Jana Klemensa Branickiego. Największy ośrodek przemysłowy oraz centrum kulturalne i naukowe regionu. Działa tu większość instytucji kultury i uczelni wyższych, w tym: teatry, filharmonia, muzea, uniwersytet, akademia medyczna, politechnika, wyższe szkoły ekonomiczne. Miasto jest jednym z wyróżniających się ośrodków sztuki lalkarskiej w Polsce. Obok Białostockiego Teatru Lalek działa wyższa uczelnia kształcąca aktorów i reżyserów lalkarstwa.
Uwarunkowania geograficzne i historyczne sprawiły, że województwo podlaskie jest miejscem współistnienia różnych narodów i kultur. Powstał tu specyficzny pejzaż kulturowy, charakteryzujący się wielością wyznaniową i bogactwem obrzędów. Od wieków żyją tu obok siebie Polacy, Białorusini, Litwini, Ukraińcy, Tatarzy, Rosjanie, Żydzi. Wielonarodowość była, między innymi, powodem stworzenia uniwersalnego języka przez urodzonego w Białymstoku twórcę esperanta – Ludwika Zamenhofa (1859-1917).
Do dzisiaj zachowały się w województwie podlaskim naturalne krajobrazy, puszcze i lasy, jeziora oraz doliny rzek. O wyjątkowych walorach przyrodniczych regionu w skali Polski i Europy świadczą zespoły i elementy środowiska naturalnego objętego ochroną.
W regionie są cztery parki narodowe:
1. Białowieski Park Narodowy – Puszcza Białowieska to najlepiej zachowany w Europie las naturalny o pierwotnym charakterze. W 1977 r. UNESCO uznało Białowieski Park Narodowy za Rezerwat Biosfery M&B, a w 1979 r. wpisało na listę Dziedzictwa Światowego, jako jedyny obiekt przyrodniczy z Polski.
2. Biebrzański Park Narodowy – został utworzony w 1993 roku. Położony jest w północno-wschodniej Polsce w województwie podlaskim. Jest to największy park narodowy w Polsce o powierzchni 59 223 ha. Obszary leśne w Parku zajmują 15 544 ha, grunty rolne – 18 180 ha, a nieużytki – słynne Bagna Biebrzańskie, w rzeczywistości najbardziej cenne przyrodniczo ekosystemy – 23 428 ha. Wokół Parku utworzono otulinę o powierzchni 66 824 ha. Ochronie ścisłej podlega obszar 5 075 ha (w tym dawny rezerwat Czerwone Bagno). To najbardziej naturalny w Polsce i w Środkowej Europie kompleks torfowisk niskich, przejściowych i wysokich ze specyficzną strefowością roślinności, charakterystyczną dla dolin rzecznych oraz wyjątkowo bogatą ornitofauną. Bagna Biebrzańskie są najważniejszym w Polsce, a także w całej Europie Środkowej i Zachodniej obszarem lęgowym dla wielu gatunków ptaków związanych ze środowiskiem bagiennym. Dolina Biebrzy ma więc pod względem ornitologicznym szczególne znaczenie, zwłaszcza, że bagna zanikają w krajobrazie Europy. Dlatego obszar parku biebrzańskiego został objęty Międzynarodową Konferencją RAMSAR chroniącą obszary błotne i lęgowiska ptaków. Obszar ten ma rekomendacje do uznania za Obiekt Dziedzictwa Światowego, wydane przez Komisję Parków Narodowych i Obszarów Chronionych IUCN (Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Zasobów Naturalnych) oraz Federację Parków Narodowych i Parków Natury Europy.
3. Narwiański Park Narodowy – leży w północno-wschodniej części Polski w województwie podlaskim. Powierzchnia całkowita parku utworzonego w 1996 r. wynosi 7350 ha. Na terenie parku dominuje własność prywatna, głównie drobnych rolników. Własność Skarbu Państwa stanowi zaledwie 2057 ha. Park znajduje się w Dolinie Górnej Narwi. Obejmuje on bagienną dolinę Narwi pomiędzy Surażem i Rzędzianami, która stanowiła znaczną część utworzonego w 1985 roku Narwiańskiego Parku Krajobrazowego. Głównym celem Parku jest ochrona bagien, terenów podmokłych i wód, które są dominującymi ekosystemami i zajmują ok. 90% powierzchni.
Walory przyrodnicze Parku to przede wszystkim unikatowy system doliny rzeki Narew z bogatymi zespołami roślinnymi i faunistycznymi. Dolina Narwi z silnie rozbudowanym systemem koryt rzecznych jest osobliwością przyrodniczą w tej części Europy i bywa nazywana „Polską Amazonią”. Wielkim walorem parku obok zbiorowisk wodnych, roślinności szuwarowej i zaroślowej jest ornitofauna. Gniazdują tu ptaki, których egzystencja jest zagrożona.
4. Wigierski Park Narodowy – znajduje się w północno-wschodniej Polsce, na terenie województwa podlaskiego, w krainie Mazursko-Podlaskiej, w północno-wschodniej części dzielnicy Pojezierza Mazurskiego i północnej dzielnicy Puszczy Augustowskiej. Park utworzony został 1 stycznia 1989 roku na obszarze 14956 ha. Aktualna jego powierzchnia wynosi 15086 ha, w tym 9464 ha to grunty leśne, 2908 ha – wody i 2714 ha inne tereny, głównie użytkowane rolniczo (2229 ha). Ochroną ścisłą objętych jest 623 ha, w tym 283 ha lasów. Obszary zagospodarowane rolniczo objęte są ochroną krajobrazową. Największym atutem – skarbem WPN są jego wody, które decydują o pięknie krajobrazu i unikatowej wartości przyrodniczej tego obszaru. W granicach Parku znajdują się 42 naturalne zbiorniki wodne. Największe, najgłębsze i najatrakcyjniejsze z nich to jezioro Wigry urozmaicone wyspami, zatokami, głębinami i przybrzeżnymi płyciznami. Wody w WPN to nie tylko jeziora, są tu piękne rzeki, strumienie, żródliska. Wyrazem uznania dla wyjątkowych walorów wód wigierskich było umieszczenie jeziora Wigry w „Projekcie Aqua”, na liście najcenniejszych ekosystemów wodnych świata, przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody w roku 1975.
Podlaskie jest regionem o charakterze rolniczym. Uprawia się tu głównie zboża i ziemniaki. Rolnictwo prawie w całości związane jest z sektorem prywatnym. Znane i cenione w kraju oraz poza jego granicami są nasze produkty mleczarskie oraz wyroby drobiarskie i mięsne.
Przemysł to przede wszystkim produkcja i przetwórstwo artykułów spożywczych. Ważne znaczenie ma również produkcja maszyn i urządzeń, produkcja tkanin oraz drewna i wyrobów z drewna. Potencjał przemysłowy skoncentrowany jest w największych miastach – Białymstoku, Suwałkach i Łomży.
Województwo zacieśnia współpracę z krajami basenu Morza Bałtyckiego w ramach Związku Transgranicznego Euroregion „Niemen” (Polska, Litwa i Białoruś), a także z regionami zaprzyjaźnionymi: Trento, Lombardia, Bolzano – Górna Adyga (Włochy), Burgundia (Francja), Häme (Finlandia), Nadrenia Północna Westfalia (Niemcy) i Värmländ (Szwecja).
Źródło: Wrota Podlasia