Wraz ze starszym pokoleniem powoli odchodzą w zapomnienie. Garncarstwo, kowalstwo, tkactwo, pisankarstwo – w sztuce ludowej niczym w zwierciadle odbija się bogactwo tradycji oraz ogromne talenty drzemiące w ludności mieszkającej z daleka od zgiełku wielkich miast. Niepowtarzalność, wielość form, a także piękno, które dziś zachwyca bardziej niż wczoraj. Prace twórców ludowych z północno-wschodniej Polski na dobre zagościły we wnętrzach dworu z Bobry Wielkiej w Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej!
Wystawa „Sztuka Ludowa Podlasia” to zbiór unikalnych przedmiotów wykonanych z drewna, gliny, metalu czy słomy. Dzieła lokalnych artystów zajmują poddasze i dwie sale na parterze zabytkowego budynku. Wystawa skomponowana jest tak, by jak najpełniej pokazać zróżnicowanie sztuki ludowej. Każda z dziedzin reprezentowana jest przez kilka, a nawet kilkanaście eksponatów.
Płachty wełniane, sejpaki, tkaniny podbierane – na wejściu oczom odwiedzających ukaże się przekrój najważniejszych typów tkanin występujących na terenie północno-wschodniej Polski. Odrębną częścią wystawy stanowi tkanina dwuosnowowa, której technika wykonywania znana była tylko w naszym regionie. Ekspozycję uzupełniają krajki, czyli wąskie pasy -tym ciekawsze, że wykonywane nie na krośnie, a przy użyciu nogi.
W kolejnym pomieszczeniu wycinanka i ręcznik. Ta pierwsza, misternie stworzona dłutem, dawniej swoje miejsce zajmowała w świętym kącie, pełniąc funkcję zasłonki na ikonę. Ręcznik zaś był nie tylko dekoracją, ale też nieodłącznym atrybutem obrzędowym.
Poddasze dworu skrywa przedmioty o mniejszych gabarytach. Na początek piękne zdobnictwo drewniane, czyli podokienniki, nadokienniki, wiatrownice, listwy narożne i okna szczytowe. Kolejna sekwencja prezentuje rzeźbę sakralną, a wśród niej najliczniejszą grupę stanowią przedstawienia świętego Jana Nepomucena, tak często spotykane w kapliczkach północno-wschodniej Polski. Dalej przykłady form samorodnych, które wykorzystano m.in. do stworzenia stołka, czy solniczek. Nie brakuje też form bardziej zdobnych.
Wiele miejsca poświęcono sztuce kowalskiej. Można tu znaleźć okucia wozów, urządzenia ogniowe, detale architektoniczne. Niemałą część ekspozycji stanowią krzyże kowalskie. Punktem wartym uwagi jest ceramika – naczynia o tradycyjnych kształtach, a także przykłady bardzo starego sposobu wypalania ceramiki siwej. Na odwiedzających czeka też plecionkarstwo proste, chociaż doskonałe w swoich formach. Warto również poświęcić chwile i przyjrzeć się charakterystycznym dla regionu przykładom plastyki obrzędowej – tworzonym przez mężczyzn wycinankom zdobiącym gwiazdy kolędnicze oraz lipskim i siemiatyckim pisankom.
,,Cel tej wystawy jest taki, żeby każdy wychodzący z niej widz wiedział, że to jest nasze, że to jest z naszego terenu. Zasłonka, wycinanka na gwiazdę, że mamy też wycinankę, bo mówi się, że wycinanki nie mamy. Że mamy ceramikę i ona jest pięknie zdobiona.” – podkreśla Wojciech Kowalczuk, etnograf i autor wystawy.
Współautorem wystawy jest Hubert Czochański, a przedmioty które ją tworzą pochodzą ze zbiorów Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej. Zanim instytucja powstała, gromadzili je przez dziesięciolecia pracownicy Białostockiego Muzeum Wsi i Działu Etnografii Muzeum Podlaskiego. Do tej pory większość z nich leżała w magazynach. Przestrzeń wystawienniczą odpowiednią do ich eksponowania muzeum zyskało dzięki unijnemu dofinansowaniu w ramach projektu „Remont dworu z Bobry Wielkiej wraz z zagospodarowaniem wnętrz na terenie Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej”.
Red. Marta Śliwińska
