Władysława i Stanisław Krysiewiczowie – Sprawiedliwi z Waniewa
W czasie okupacji niemieckiej prowadzili gospodarstwo rolne we wsi Waniewo niedaleko Białegostoku. Mieszkali tam z piątką dzieci: dziewięcioletnią Alicją, ośmioletnią Ireną, sześcioletnią Krystyną, czteroletnią Teresą i trzyletnim Henrykiem.Władysława i Stanisław Krysiewiczowie to polskie małżeństwo zamordowane podczas wojny za ukrywanie ośmiorga Żydów. W najbliższą niedzielę, 6 października zostanie uhonorowane przez Instytut Pileckiego. W ramach projektu „Zawołani po imieniu” w Waniewie zostanie odsłonięta tablica poświęcona Sprawiedliwym wśród Narodów Świata.
W listopadzie 1942 roku znajomi Żydzi zwrócili się do Krysiewiczów z prośbą o ukrycie
Małżeństwo, ryzykując życie, otoczyło opieką Lejzera i Benjamina Rozanowiczów wraz z żonami, małżeństwo Rebeki i Szlomo Jaskółków, kobietę o nazwisku Olsza oraz dziewczynę z Warszawy o nieznanym nazwisku. Stanisław przygotował dla uciekinierów specjalną kryjówkę pod stodołą, a Władysława zdobywała dla nich jedzenie.
Nocą z 7 na 8 września 1943 r. kilkudziesięciu niemieckich żandarmów otoczyło dom Krysiewiczów. Stanisława wyprowadzono na podwórko, uderzeniami pałki próbowano wymusić na nim przyznanie się do ukrywania Żydów. Nie udało się, a Niemcy dobili skatowanego strzałem w głowę. Gospodarstwo zrabowali i podpalili, a uciekających Żydów zastrzelili.
Władysławę Krysiewicz z dziećmi załadowano na furmankę
Jeden z żandarmów zaproponował sąsiadce, aby zaopiekowała się dziećmi. Zagroził zastrzeleniem ich na miejscu lub zabraniem do więzienia. Sąsiadka zgodziła się bez wahania. Władysławę Krysiewicz przewieziono do Tykocina. Torturowana, nie wydała innych osób pomagających Żydom. Po dwóch dniach została zamordowana. Dzieci oddano pod opiekę członków dalszej rodziny, z czasem jednak trafiły do sierocińców. Odnalazły się dopiero po wielu latach.
Władysława i Stanisław Krysiewiczowie 25 lipca 1993 r. zostali uhonorowani tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie
„W historii którą upamiętniamy widać splecione losy Polaków i Żydów Podczas niemieckiej okupacji polska rodzina ukrywała trzy znajome małżeństwa żydowskie, uciekinierów z getta w Sokołach, między innymi Rywkę i Szlomo Jaskółków. Państwo Krysiewiczowie ukrywali swoich sąsiadów przez prawie rok. Dla jednych i drugich był to czas pełen nie tylko codziennego trudu, ale i ciągłego strachu o życie swoje i najbliższych. Krysiewiczowie musieli słyszeć o pacyfikacjach przez Niemców całych sąsiednich wsi. Byli świadomi czym grozi łamanie okupacyjnego „prawa” – zaznacza Kozłowski. Pewnej nocy żandarmeria zrobiła obławę w ich gospodarstwie. Stanisław Krysiewicz został zastrzelony na miejscu i pochowany razem z Rywką, Szlomo, Lejzerem, Beniaminem i pozostałymi nieznanymi z imienia Żydami. Władysława została zamordowana kilka dni później w Tykocinie i pochowana przez niemieckich żandarmów razem z nieznaną Żydówką we wspólnym grobie na żydowskim cmentarzu. Ich losy mogą reprezentować losy tych, których upamiętniamy w ramach projektu „Zawołani po imieniu”. Chcieli ratować ofiary Holokaustu, a wspólnie z nimi zginęli. Jednak ich śmierć miała głęboki sens. Zostawili nam wzór odwagi i solidarności z prześladowanymi. Dziś chcemy go pokazać nie tylko lokalnej społeczności, ale i wszystkim Polakom” – informuje dr Wojciech Kozłowski, dyrektor Instytutu Pileckiego.
#ZawołaniPoImieniu
W niedzielę, 6 października polskie małżeństwo zamordowane podczas wojny za ukrywanie ośmiorga Żydów zostanie uhonorowane przez Instytut Pileckiego. W ramach projektu „Zawołani po imieniu” w miejscowości Waniewo, odsłonięta zostanie tablica poświęcona Władysławie i Stanisławowi Krysiewiczom.
Program uroczystości:
11.30 – Msza Święta w Kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Waniewie
12.30 – Uroczystość odsłonięcia tablicy upamiętniającej małżeństwo Władysławy i Stanisława Krysiewiczów, teren przykościelny
Red. Marta Śliwińska
Fot. Instytut Pileckiego
Instytut Pileckiego
