W czwartek w Białowieży (Podlaskie) rozpoczęło się spotkanie przedstawicieli regionów UE sąsiadujących z Rosją, Białorusią i Ukrainą – z Polski, Litwy, Łotwy, Estonii oraz Finlandii, Słowacji, Węgier i Rumunii.

Rozmowy dotyczą tego, jaka ma być przyszła polityka spójności UE wobec tych regionów, które ponoszą różne konsekwencje trudnego sąsiedztwa na wschodzie.

„Dziś zaczynamy bardzo ważną inicjatywę, pakt na rzecz wschodnich regionów granicznych” – powiedział na konferencji prasowej przed rozpoczęciem spotkania Fitto, który jest także komisarzem UE ds. spójności i reform.

„Podejście KE jest takie, aby nadać nowy start tym regionom” – mówił Fitto. Jak podkreślił, najważniejsza jest obronność, ale równie ważny jest ich rozwój gospodarczy.

Minister funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz powiedziała na wspólnej konferencji, że regiony wschodnie UE są w szczególnie trudnej sytuacji, mają wyzwania i „niosą ciężary” sąsiedztwa na wschodzie, mają też wspólną odpowiedzialność ze względu na dbanie o bezpieczeństwo całej UE.

„Chcemy doprowadzić do tego, aby w przyszłym budżecie UE była szczególna forma wsparcia dla tych właśnie regionów. Wsparcia w tych obszarach, w których te regiony potrzebują, w wymiarze bezpieczeństwa, w wymiarze rozwojowym” – dodała minister funduszy.

Minister oceniła, że obecność wiceprzewodniczącego Fitto na spotkaniu w Białowieży jest wyrazem solidarności europejskiej, która opiera się na wartościach.

„Wspólne wartości powodują, że ciężar jednych regionów staje się ciężarem całej i odpowiedzialnością całej wspólnoty europejskiej. My dbamy o bezpieczeństwo. My jako wszystkie państwa, które mają tę trudną granicę, dbamy o bezpieczeństwo całej Unii. Unia solidarnie powinna nas wspierać w wielu wymiarach i o tym dzisiaj będziemy rozmawiać” – dodała Pełczyńska-Nałęcz.

Minister funduszy powiedziała, że już wcześniej wskazywano w ramach współpracy z wiceprzewodniczącym, że w przyszłym budżecie UE (2028-2034-PAP) dużą rolę powinny odgrywać regiony, a ich specyfika powinna być uwzględniona przy specyfice inwestycji. Wymieniła, że np. w Podlaskiem mogą być to inwestycje drogowe o podwójnym znaczeniu – do celów ruchu drogowego, ale i obronnych.

„Regiony graniczne są właśnie bardzo specyficzne i są bardzo dobrym przykładem, dlaczego nie można zastosować jednej strategii inwestycyjnej do wszystkich. Więc chcemy i bardzo mocno przekonujemy: pakt na rzecz regionów wschodnich jest ku temu krokiem, że powinny być wyodrębnione środki” – dodała Pełczyńska-Nałęcz. Konkretów jeszcze nie ma.

„Przede wszystkim bezpieczeństwo jest naszym priorytetem, ale jednocześnie trzeba będzie pomyśleć o rozwoju tych terytoriów, ponieważ jest dla nas jasne, że decyzja KE dotycząca oceny śródokresowej (programów – PAP) idzie właśnie w tym kierunku. I wierzę, że potrzeba przemyśleć strategię dotyczącą tych właśnie regionów” – powiedział Fitto.

Wiceprzewodniczący KE powiedział, że jedną z propozycji jest stworzenie możliwości po 2028 r. w nowym budżecie i przyszłych programach oraz zmiany w bieżącej perspektywie finansowej 2021-2027.

„W ramach oceny śródokresowej chcielibyśmy zmienić, a właściwie stworzyć warunki do zmiany aktualnych programów. I w ciągu najbliższych dni sfinalizujemy propozycję. Mam nadzieję, że pozwoli ona państwom członkowskim na zmianę i adaptację programów w dostosowaniu do ich aktualnych priorytetów, już w ramach obecnego budżetu w ciągu najbliższych kilku miesięcy” – powiedział Fitto.

W maju do przewodniczącej KE Ursuli von der Leyen trafił list z postulatami wschodnich regionów UE. Samorządy zabiegają np. o dedykowany im fundusz trudnosąsiedzki, czy np. preferencyjne punkty przy ocenie wniosków w obecnych programach.

Szczyt w Białowieży odbywa się w ramach polskiej prezydencji w Radzie UE. Organizują go ministerstwo funduszy i polityki regionalnej we współpracy z województwem podlaskim i KE.

Przed spotkaniem Fitto był na granicy z Białorusią, gdzie oglądał, jak wygląda zabezpieczenie tej granicy. Ocenił, że „pozwala to lepiej rozumieć sytuację”.(PAP)