Dlaczego ludzie nie wierzą szczepionkom? Historia ruchów antyszczepionkowych

Kontrowersje dotyczące szczepionek sięgają tak naprawdę czasów ich wynalezienia. Odkrycie szczepionki na ospę prawdziwą, mimo swojej skuteczności (trzydziestoprocentowa śmiertelność spadła do “zaledwie” trzech procent), wiązało się z szeroką falą krytyki. Mimo ponad dwustu lat badań prowadzonych przez lekarzy, kontrowersje nie słabną – a co ciekawe, niektórzy twierdzą, że nawet się nasilają. Antyszczepionkowcy – bo tak nazywani są przeciwnicy szczepionek – organizują marsze przeciwko szczepieniom, debaty publiczne i tworzą fora internetowe, poświęcone tej tematyce. Kim są ci ludzie i dlaczego tak twierdzą?  

Najpierw trochę historii.  

W 1796 roku Edward Jenner odkrył szczepionkę na ospę prawdziwą. Była to jedna z pierwszych szczepionek, które w ogóle możemy nazwać szczepionkami. Rzecz w tym, że nie była ona – jak to zwykle bywa przy innych chorobach – osłabionymi lub zabitymi drobnoustrojami. To były jak najbardziej aktywne wirusy, jednak nie ospy, ale krowianki, która u ludzi wywołuje niewielkie objawy. Metoda zadziałała, a śmiertelność na ospę prawdziwą zmniejszyła się z 30 do 3%. Mimo to ruszyła fala krytyki. Sprzeciwiał się temu nawet Alfred Wallace, który był współodkrywcą zjawiska doboru naukowego. Powstawały ilustracje, które przedstawiały ludzi zamienionych w krowy. Takie “krowie” cechy miały się wykształcić według ówczesnych przeciwników, po podaniu tej szczepionki.   

To był dopiero początek negatywnych nastrojów wobec szczepień.  

W kolejnych latach w Anglii wprowadzono obowiązek szczepień. Przeciwnicy twierdzili, że to naruszenie ich wolności. Prawdziwy bum nastąpił dopiero w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku, gdy w Wielkiej Brytanii pojawiła się szczepionka DTP. Miała ona powodować problemy neurologiczne. Po pojawiających się kontrowersjach wyszczepialność dzieci spadła z 77 do 33%. Niedługo potem nadeszły trzy epidemie krztuśca, w których niestety zmarło kilkadziesiąt dzieci.  

Jak wyglądają ruchy antyszczepionkowe w Polsce?  

Oprócz najczęściej spotykanych dyskusji internetowych – bowiem grupek facebookowych o tematyce antyszczepieniowej jest w Polsce sporo – ruchy antyszczepionkowe mają swoich przedstawicieli w sejmie. Powstały w lutym 2016 roku Zespół ds. Bezpieczeństwa Programu Szczepień Ochronnych Dzieci i Dorosłych w dużej mierze popiera interesy antyszczepionkowców. Ponadto, najpopularniejszym stowarzyszeniem osób walczących z przymusowymi szczepieniami jest “STOP NOP”. Ugrupowanie od wielu już lat organizuje protesty w całej Polsce, mające w dużej mierze na celu zniesienie przez władzę obowiązku szczepień. W związku z obecnie panującą epidemią organizowane przez nich protesty starają się wymóc na rządzących zniesienie obostrzeń dotyczących koronawirusa. Na zgromadzenia w tej sprawie przychodzą tysiące osób a pod ich postulatami podpisali się również niektórzy celebryci, między innymi Edyta Górniak.  

Główne teorie środowisk antyszczepionkowych.  

Najpopularniejszą retoryką środowisk działających przeciwko szczepieniom, jest twierdzenie, że koncerny farmaceutyczne i rządy ukrywają dane dotyczące szczepień i płacą badaczom, aby fałszowali badania na korzyść wyżej wymienionych. Pojawiają się również twierdzenia, jakoby szczepionki powodowały niebezpieczne dla zdrowia skutki uboczne. Jednym z najczęściej przytaczanych, jest ryzyko pojawienia się autyzmu u dziecka. Tę teorię wysnuł w 1998 roku Andrew Wakefield w swoim artykule, gdzie łączył szczepionkę MMR właśnie z autyzmem. Badania przez niego przeprowadzone okazały się jednak być oszustwem, a sam Wakefield stracił prawo do wykonywania zawodu lekarza. Od tego czasu opublikowano kilkanaście badań, w których potwierdza się fakt, że szczepionka MMR nie powoduje autyzmu. 

Naczelnym “guru” środowisk antyszczepionkowych w Polsce jest Jerzy Zięba.  

Przedstawia się jako “dyplomowany hipnoterapetura kliniczny”. Sam o sobie mówi, że nie jest lekarzem – co jest zgodne z prawdą, ponieważ nie ma wykształcenia lekarskiego. Napisał jednakowoż kilka książek, między innymi te z serii “Ukryte Terapie”, w których opisuje alternatywne metody leczenia znanych chorób. Według większości środowisk naukowych, tego rodzaju “tajemna wiedza” jest zwyczajnie szkodliwa. Zięba prowadzi również swój sklep, w którym sprzedaje na przykład “lewoskrętną witaminę C”, która według sceptyków nie posiada w sobie nic szczególnego. Cena, za którą ją sprzedaje, kilkunastokrotnie przebija jednak koszt zwykłej witaminy C ze sklepu. Jego zwolenników są tysiące – najpopularniejsza aktualnie grupa Facebookowa związana z Altmedem, czyli firmą Jerzego Zięby liczy sobie 21 tysięcy członków, a ilość podobnych grupek możemy liczyć w dziesiątkach. Dziennikarze FAKT24.pl w 2018 roku stworzyli reportaż na temat jego osoby. W jednym z nagrań słychać, jak Jerzy Zięba odradza leczenie nowotworu z przerzutami chemioterapią, a zamiast tego proponuje wlewy dożylne z Witaminy C. Później, podczas konfrontacji, wyżej wymieniony wyparł się tych słów. Działalność polskiego znachora w kraju dobiegła końca w zeszłym roku, gdy policja zajęła magazyny firmy. “Lekarz” wyjechał po tym zdarzeniu do USA.  

Od 2014 do 2017 roku, naukowcy przebadali 1,8 miliona tweetów dotyczących problematyki zdrowia publicznego.  

Jak wynikło z badania, 93 procent wiadomości dotyczących szczepień pochodziło z fałszywych kont. Konta te w większości były prowadzone przez “rosyjskich trolli”. Badania te wykazały, że celem była dezinformacja mająca na celu podważenie faktów i wiarygodności instytucji publicznych, narażając wszystkich na ryzyko pojawienia się kolejnej epidemii.   

Reakcje dużych firm na posty antyszczepionkowców.  

Od 2019 roku, portal Facebook postanowił walczyć z niesprawdzonymi informacjami dotyczącymi szczepionek. Został ograniczony zasięg postów, a wszelkie teorie spiskowe traktowane są teraz jako “fake news”. Treści wspierające ruchy antyszczepionkowe nie pojawiają się w sugestiach wyszukiwania. Odrzucane zostają również reklamy promujące wyżej wymienione teorie. Podobnie zachowuje się również YouTube, usuwając na bieżąco filmy przeczące powszechnie uznawanej wiedzy lekarskiej. Stosunkowo popularny film Jerzego Zięby, dotyczący leczenia koronawirusa, mimo jeszcze niedawnej obecności na tym portalu, został już usunięty.   

Rodzice rozważający zaszczepienie dziecka zwykle najpierw sięgają do internetu.  

Ze względu na popularność, te “antyszczepionkowe” artykuły, są zazwyczaj najwyżej pozycjonowane. Dzięki internetowi ruch antyszczepionkowy – mimo że istniejący od samego początku istnienia szczepionek – przybrał na sile. W efekcie powoduje to spadek wyszczepialności dzieci i ryzyko kolejnych epidemii chorób zakaźnych, co jest szczególnie niebezpieczne, gdy mamy już ogólnoświatowy problem z jedną zarazą. Jednak przyczyny, ze względu na które rodzice zastanawiają się w ogóle czy szczepić dzieci, nie są tak jednoznaczne. Ruch antyszczepionkowy w obecnej formie walczy również o jak najbardziej pozytywne rzeczy i jest po części zrozumiały. Walka przeciwko planom globalnej kontroli, wymuszaniu zabiegów medycznych, umyślnym windowaniu cen lekarstw oraz tworzenie “królików doświadczalnych” z ludzkich mas – to rzeczy, którym jak najbardziej należy się sprzeciwiać. Problemem są jednak ludzie, którzy starają się zyskać na ludzkim strachu o swoje zdrowie.  

Kończąc już ten długi artykuł, należy zaznaczyć, że nie ma jednoznacznej odpowiedzi czy szczepionki same w sobie są złe, czy dobre – a jeśli już, to które.   

Nie można również z całą pewnością powiedzieć, że jedna strona barykady nie ma racji. Należy jednak z pewnością weryfikować informacje znalezione w Internecie, szczególnie gdy sprawa dotyczy naszego zdrowia. Pamiętajmy, że nie wszystkie wielkie korporacje czy rządy chcą nas zabić, ale za to znajdzie się mnóstwo stwarzających pozory zaufania osób, którzy chcą zyskać coś na naszym strachu.   

Zapraszamy do dyskusji w komentarzach. Mimo że temat jest emocjonujący, prosimy jednak o powstrzymanie się od słów powszechnie uznawanych za wulgarne 🙂 

Źródła: