Władze Białegostoku przygotowują się do sierpniowych obchodów przypadającej w tym roku 80. rocznicy powstania w miejscowym getcie
Miasto chce odrestaurować pomnik upamiętniający bohaterów getta, a także uporządkować okolicę placu.
Powstanie w białostockim getcie historycy uważają za drugi pod względem wielkości – po Warszawie – zryw ludności żydowskiej w walce z hitlerowcami. Wybuchło 16 sierpnia, walki trwały kilka dni.
W tym roku przypada 80. rocznica sierpniowych wydarzeń. Uroczystości co roku odbywają się 16 sierpnia przy pomniku upamiętniającym obrońców getta. Pomnik stoi na placu noszącym imię przywódcy powstania – Mordechaja Tenenbauma-Tamaroffa.
Plac znajduje się na terenie dawnego getta, w miejscu, gdzie niegdyś był gettowy cmentarz. Pozostał jego fragment, który przed laty ogrodzono i gdzie złożono ekshumowane szczątki zmarłych. Usytuowano tam tablicę: „W tym miejscu złożone są prochy około 3500 Żydów pomordowanych przez hitlerowców w akcjach eksterminacyjnych oraz poległych podczas powstania w getcie białostockim w sierpniu 1943 roku”.
Sam pomnik upamiętniający bohaterów getta ma kształt obelisku. Treść w języku polskim i hebrajskim brzmi: „Bratnia mogiła powstańców getta białostockiego poległych w bohaterskiej walce z niemieckimi barbarzyńcami za wolność i honor narodu żydowskiego 16-25-VIII-1943”.
Jak powiedział PAP zastępca prezydenta Białegostoku Rafał Rudnicki, władzom miasto zależy na tym, aby przygotować miejsce do sierpniowych obchodów. „Zależy nam, jako władzom miasta, na tym, żeby przed 80. rocznicą w pierwszej kolejności uporządkować pomnik i jego okolice” – dodał.
W ramach przygotowań miasto ogłosiło przetarg na prace naprawcze przy pomniku. W specyfikacji zamówienia w Biuletynie Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego w Białymstoku można przeczytać, że chodzi m.in. wymianę płyt na cokole, pomalowanie pomnika, a także uczytelnienie liter na pomniku. Prace mają być wykonane w ciągu półtora miesiąca od podpisania umowy.
Rudnicki powiedział, że miasto prowadzi też inne prace. Remontowany jest także m.in. zabytkowy fragment muru okalającego niegdyś gettowy cmentarz, który znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie placu.
Na samym placu nie mogą być prowadzone prace ingerujące w grunt. Jak wyjaśnił Rudnicki, chodzi o względy religijne; teren jest terenem pochówkowym. Jednak miasto stara się – jak mówił wiceprezydent – remontować okolicę placu i wykonać drobne prace na placu, które są uzgodnione z Gminą Wyznaniową Żydowską w Warszawie.
Wszystkie uroczystości w tym roku upamiętniające żydowską społeczność w Białymstoku zostały wpisane w obchody 80. rocznicy powstania w getcie białostockim. Wspólnym logiem tych obchodów jest graficzne ujęcie fragmentu muru gettowego cmentarza, nad którym umieszczono Gwiazdę Dawida.
Białostockie getto zostało utworzone w lipcu 1941 roku, w niespełna miesiąc po zajęciu miasta przez wojska niemieckie. Przebywało w nim „w nieludzkich warunkach” kilkadziesiąt tysięcy Żydów. Akcja likwidacji getta rozpoczęła się na początku lutego 1943 roku.
Bezpośrednim powodem wybuchu powstania były niemieckie przygotowania do ostatecznej likwidacji getta w sierpniu 1943 roku. Grupa bojowników chciała sforsować bramy przy jednej z ulic, co dawałaby szanse na ucieczkę w kierunku Puszczy Knyszyńskiej. Słabo uzbrojonych powstańców było trzystu; Niemców, dysponujących czołgami i samolotami, dziesięć razy więcej. Główne walki w getcie toczyły się 16 sierpnia 1943 roku, w kolejnych kilku dniach broniły się już tylko pojedyncze punkty oporu.(PAP)
Red. M.L.
Fot. PAP/Artur Reszko
PAP Regiony
