Odkryj Podlaskie. Skansen Koźliki

Tu przyjeżdżają ludzie, którzy lubią taki klimat. Ci, którzy oczekują jakichkolwiek wygód, mogą o tym miejscu zapomnieć. Z całą świadomością utrzymujemy je w takim standardzie, w jakim żyli ludzie w latach 40. XX wieku – bez prądu i bieżącej wody. To jest po to, by poczuć trudy takiego życia – podkreśla Jerzy Misiejuk, prezes Towarzystwa Przyjaciół Skansenu w Koźlikach.

Skansen Koźliki – położony około kilometr od wsi Koźliki, nad rzeką Narew, skryty pomiędzy sosnowymi lasami. Skryty tak dobrze, że jeżeli nawet ktoś już raz odwiedził to miejsce, nierzadko ma problem, by trafić tam po raz drugi.

Najpierw był wiatrak

Skansen w Koźlikach powstał w 1987 roku jako struktura nieformalna. Dzięki działaniom sieciowej struktury społecznej zakupiono, przewieziono i zbudowano na polach Stupnik (gm. Bielsk Podlaski) wiatrak typu koźlak.

40 lat temu nie było tu lasu. Były tu pola a na łąkach pasły się zwierzęta. Na lichych gruntach, gdzie teraz stoją budynki, uprawiano zboża. Później tych upraw zaprzestano. I w tym otoczeniu, w 1987 roku, nieformalna grupa młodzieży z Bielska Podlaskiego, która identyfikowała się jako Ukraińcy, wymyśliła sobie, że potrzebuje miejsca do spotkań. Te spotkania miały charakter kulturowy – śpiewanie pieśni przy ognisku, ale też różnego rodzaju opowieści. I w tym celu został zakupiony, a właściwie wymieniony za drewno na opał, wiatrak ze wsi Trześcianka znajdującej się po drugiej stronie rzeki. Ten młyn został przywieziony przez tę młodzież i postawiony. To była nasza taka baza, gdzie mieliśmy już nie tylko miejsce na ognisko, ale i dach nad głową – opowiada Jerzy Misiejuk.

Za pieniądze z potańcówki kupiono chałupę

Pierwsze pokolenie zadowoliło się wiatrakiem. Aktywność tej grupy nieco przygasła – zakładali rodziny i rozwijali karierę zawodową. Ale pojawiło się drugie pokolenie, które z kolei zaczęło ożywiać w tym miejscu ruch turystyczny.

Finałem tej aktywności turystycznej była chęć zorganizowania nie tylko letniej, ale całorocznej bazy. W 1997 roku zakupiono chałupę z Kolonii Kożyno. Wiadomo, że młodzi ludzie, studenci nie mieli pieniędzy. Dom można było kupić za 800 zł. Zorganizowaliśmy w Białymstoku potańcówkę, sprzedaliśmy bilety i za te fundusze kupiliśmy chałupę, ale nie mieliśmy środków, żeby ją odbudować. Zrobiliśmy to dopiero w 2007 roku, angażując pierwsze pokolenie, które stawiało wiatrak, miało już pracę i pieniądze – mówi prezes Towarzystwa Przyjaciół Skansenu w Koźlikach

Wtedy też pojawił się pomysł, by zrekonstruować miejscu zagrodę typu kolonijnego.

Wiatrak, chata, spichlerz, stodoła, stajnia…

Obecnie w miejscowości Stupniki, na terenie „Skansenu w Koźlikach”, urządzono zagrodę gdzie znajduje się wiejska chata, spichlerz, stodoła, stajnia, łaźnia typu „sauna” zwana inaczej „banią”, przystań kajakowa oraz wiatrak koźlak. Znajduje się tutaj również łódź pychówka.

Poczynając od XVI wieku ludność na tych terenach, w tej części Podlasia, żyła we wsiach ulicówkach. I one dotrwały aż do 1937 roku, kiedy to przeprowadzono reformę rolną polegająca na komasowaniu gruntów. Te działki, które nadano ludności w XVI wieku, przez 500 lat zostały podzielone pomiędzy kolejne pokolenia, więc ostatecznie były to drobne kawałki gruntu. W 1937 roku zaczęto organizować tutaj kolonie i jedna z chałup, która stoi na terenie skansenu, pochodzi właśnie z takiej kolonii. W związku z tym pomyśleliśmy o zrekonstruowaniu zagrody typu kolonijnego i sukcesywnie co kilka lat realizujemy kolejny obiekt. Są to budynki charakterystyczne dla takie zagrody, z tym że nie pełnią one u nas funkcji gospodarczych. Najczęściej ich zewnętrzna forma jest tradycyjna, oddaje architekturę tamtych lat, ale są wykorzystywana głównie przez młodzież, która realizuje tutaj swoje projekty, najczęściej muzyczne, jak warsztaty pieśni tradycyjnych. Czyli właściwie to, od czego to się wszytko tutaj zaczęło. I to w dalszym ciągu jest kontynuowane – zauważa Jerzy Misiejuk.

Mniejszości są nowoczesnym społeczeństwem

Towarzystwo przykłada dużą wagę do organizacji imprez o charakterze kulturowym i oświatowym. Jego celem jest między innymi dbałość o zachowanie i rozwój kultury materialnej i duchowej Podlasia, w tym kultury mniejszości narodowych, w szczególności ukraińskiej.

Mniejszości są nowoczesnym społeczeństwem tak, jak i cała reszta. Żyją w ogólnym kontekście. Różnimy się może tylko trochę wyznaniem i językiem – zauważa prezes Towarzystwa.

W skansenie odbywa się wiele działań, które mają upowszechniać wiedzę o środowisku kulturowym i tradycjach społeczności lokalnej. Służą temu liczne spotkania i warsztaty, skierowane zarówno do dzieci, młodzieży jak i dorosłych. Są to wydarzenia o charakterze minifestynów, cykliczne wykłady o tematyce regionalnej, wystawy oraz warsztaty promujące kulturę i zwyczaje Podlasia, a także spotkania o tematyce popularyzatorskiej.

Towarzystwo jest organizatorem cyklicznych imprez takich jak: Sprzątanie Świata – Akcja Czysta Rzeka; Festyn Na Mykołu; warsztatów pieśni tradycyjnych, prowadzonych przez podlaskie mistrzynie śpiewu oraz „Meandrów”, czyli warsztatów pieśni ukraińskich; warsztaty lirniczych; Festynu Na Wołodymyra; Tanci w kłuni.

W okresie letnim nie brakuje też imprez o charakterze turystycznym: spływów kajakowych, wędrówek pieszych i rowerowe, rejsów pychówką. Zimą Skansen służy jako baza do wędrówek na nartach biegowych i kąpieli w przerębli na rzece Narew. Towarzystwo posiada przechowalnię sprzętu turystycznego i rekreacyjnego wyposażoną w m.in. kijki do trekkingu i kajaki z pełnym wyposażeniem, przystań kajakową, stanicę jeździecką.

Towarzystwa Przyjaciół Skansenu w Koźlikach zostało zarejestrowane w 1997 roku

Od 2007 roku posiada status organizacji pożytku publicznego, korzysta dzięki temu z 1% podatku PIT. Działalność Skansenu nie jest ukierunkowana na zysk (za zwiedzanie i udział w wydarzeniach nie są pobierane opłaty) i jest finansowana z środków Towarzystwa Przyjaciół Skansenu w Koźlikach pochodzących ze składek członkowskich, 1% podatku PIT i darowizn.

Red. Marta Śliwińska

Fot. Marta Śliwińska/Podlaskie24.pl

Skansen w Koźlikach

5 3 votes
Article Rating
  • Lider nowy

Powiązane artykuły:

Subscribe
Powiadom o
guest

0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments

Partnerzy