Wyznawcy prawosławia obchodzą Boże Narodzenia 13 dni później niż katolicy. Swój posiłek wigilijny rozpoczynają od podzielenia się prosforą. Jak wyglądają tradycje braci prawosławnych na wschodzie Polski?
Wierni obrządku wschodniego wigilię Bożego Narodzenia obchodzą 6 stycznia. Różnica w dniu świętowania w odniesieniu do katolików wynika ze stosowania innych kalendarzy. Jeszcze do I Wojny Światowej we wszystkich Kościołach prawosławnych obowiązywał kalendarz juliański.
Katolicy przygotowują się do obchodów Bożego Narodzenia poprzez czas adwentu, prawosławni zaś przez 40 dniowy post, który rozpoczyna się 14 listopada. Cerkiew nadała świętom bogatą oprawę liturgiczną i obrzędową. Boże Narodzenie jest poprzedzone dwoma, przygotowawczymi niedzielami poświęconymi Praojcom i Ojcom, czyli mężom Starego Testamentu wierzącym w przyjście Mesjasza oraz przodkom Jezusa Chrystusa poczynając od Adama.
Soczelnik, czyli wigilia
Soczelnik, który oznacza wigilię pochodzi od słowa socziwo, które oznacza potrawę, którą spożywa się podczas wigilii. Przygotowuje się ją z gotowanych ziaren pszenicy lub ryżu z dodatkiem maku, miodu i bakalii. Posiłek wigilijny rozpoczyna podzielenie się prosforą- specjalnie wypiekanym chlebem, używanym do Eucharystii, który jest odpowiednikiem opłatka w wyznaniu katolickim. Jego wypiekaniem zajmują się żony duchownych prawosławnych oraz siostry zakonne. Podobnie jak u katolików, stół jest nakryty białym obrusem, lecz w niektórych domach stoi woskowa świeca, często z dodatkiem miodu.
Kisiel z owsa i śledzik z cebulką
Zgodnie z tradycją przygotowuje się 12 potraw. Wśród nich powinien się znaleźć chleb-symbol pożywienia, czosnek- symbol zdrowia, sól- symbol obfitości oraz miód- symbol powodzenia. Wszystkie potrawy muszą być postne, niekiedy nawet z wyłączeniem nabiału. A co na stołach ? Barszcz z gotowanych, suszonych grzybów, solone śledzie z cebulą i olejem, kisiel z owsa, groch z solą, pieczone pierożki nadziewane makiem, surowymi gruszkami lub jagodami, zwane koladnykami. Najważniejszym zaś punktem wieczoru jest Wsienoszcznoje Bdienije. Nabożeństwo rozpoczyna się od śpiewu wersetów proroctwa o Jezusie Chrystusie.
Święta trwają 3 dni
Obchody Bożego Narodzenia trwają przez trzy dni. Pierwszego celebrują narodziny Jezusa Chrystusa, a drugiego czci się Najświętszą Marię Pannę. Trzeciego natomiast pierwszego męczennika, świętego Stefana, który oddał życie za Chrystusa. Przez wszystkie trzy dni wierni prawosławni kolędują z gwiazdą. W cerkwiach zamiast żłóbka jest Ikona święta Bożego Narodzenia przedstawiająca Matkę Boską jako postać centralną, obok której w kamiennym żłobie leży Dzieciątko.
Na Podlasiu zamieszkuje około 200 tysięcy wyznawców prawosławia. W Białymstoku co piąta osoba jest prawosławna, a w całym województwie jest blisko 150 świątyń prawosławnych.
Red. Laura Maksimowicz
Fot. PAP/Darek Delmanowicz
deon.pl