Pałac Branickich na monecie okolicznościowej NBP

Pałac Branickich na monecie okolicznościowej NBP

Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu monetę okolicznościową o nominale 5 zł z serii „Odkryj Polskę” – Pałac Branickich w Białymstoku

Warszawa, 18 listopada 2020 r. – Narodowy Bank Polski informuje o wprowadzeniu do obiegu monety okolicznościowej o nominale 5 zł z serii „Odkryj Polskę” – Pałac Branickich w Białymstoku. Pałacu Branickich został przedstawiony na rewersie monety.

Okolicznościowa pięciozłotowa moneta w standardzie obiegowym wyemitowana została w nakładzie do 1 200 000 sztuk. Monetę można zamienić po wartości nominalnej w Oddziałach Okręgowych NBP.

Historia Pałacu

Późnobarokowy rezydencjonalny pałac Branickich w Białymstoku wraz z otaczającym go parkiem i zwierzyńcem […] należał do najwspanialszych siedzib magnackich u schyłku dawnej Rzeczypospolitej szlacheckiej i przez odwiedzających był nazywany „Wersalem podlaskim”.

Historia pałacu sięga początków XVII w., kiedy to Piotr Wiesiołowski, zwany Młodszym, wzniósł niewielki, dwukondygnacyjny, murowany dwór późnorenesansowy […]. W końcu tegoż stulecia dobra białostockie stały się własnością Branickich, małopolskiego rodu Gryfitów, którzy przybyli na Podlasie z Branic pod Krakowem.

Stefan Mikołaj Branicki, syn Aleksandry Katarzyny Czarnieckiej (córki bohatera narodowego Stefana Czarnieckiego), zapragnął ulokować w Białymstoku swoją główną siedzibę rodową.

W 1692 r. otrzymał od króla przywilej na wybudowanie miasta o tej samej nazwie co istniejąca wieś Białystok. W latach 1691–1697 przebudowano dawny obronny dwór Wiesiołowskich w barokowy pałac […]. Dalsza rozbudowa pałacu i całej rezydencji miała miejsce w latach 1728–1771 i była prowadzona przez nowego gospodarza Jana Klemensa Branickiego, hetmana wielkiego koronnego i kasztelana krakowskiego. […].

Sprzedaż królowi pruskiemu

W 1802 r. spadkobiercy hetmana Branickiego sprzedali pałac królowi pruskiemu Fryderykowi Wilhelmowi III, a od 1807 r. jego nowym właścicielem został car rosyjski Aleksander I. Stopniowo dokonywała się dewastacja pałacu, szybsza od 1837 r., kiedy to ulokowano w nim Instytut Panien Szlacheckich i dostosowano wnętrza pałacowe do potrzeb placówki edukacyjnej. W czasie I wojny światowej pałac i ogród zostały zrabowane oraz zdewastowane przez wojska rosyjskie i niemieckie. Wyremontowany był siedzibą białostockiego urzędu wojewódzkiego w II RP. Działania wojenne w 1944 r. spowodowały zniszczenia pałacu szacowane na mniej więcej 70%. W latach 1945–1960 systematycznie odbudowywany do stanu z połowy XVIII w., tj. okresu jego największej świetności.

Od początku lat 50. XX w. jest siedzibą Akademii Medycznej, obecnie Uniwersytetu Medycznego – przybliża historię obiektu prof. dr hab. Cezary Kuklo.